Na jugozapadu Srbije, u centralnom delu opštine Priboj, na zaravni iznad desne obale reke Lim, na oko 550 m nadmorske visine, nalazi se jedno od značajnijih banjskih termomineralnih lečilišta, po kojem je i mesto dobilo naziv Banja. A nedaleko od centra Banje, izdvojeno od naseljenog dela, smestilo se bajkovito etno-selo "Gaj" - kompleks zasebnih drvenih kućica za iznajmljivanje, sa restoranom domaće kuhinje u središnjem delu sela.
Drvene kućice sa sobama, kupatilom i terasom, opremljene u etno stilu, replike su starih kućica iz zlatiborskog kraja. Svaka kućica ima po dva ležaja i zasebno kupatilo. Između brvnara su prelepe kamene staze sa obiljem cveća i autentični kameni mostovi. Tu se mogu videti alati koji su se koristili u poljoprivredi u prošlosti. Pored brvnara se nalazi bunar, baš onakav kakav se koristio nekad. Pored bunara je malo jezero u kome plivaju minijaturne ukrasne patke, a obalom se ponosno šepure paunovi, pozdravljajući goste.
Restoran je opremljen pažljivo sakupljanim predmetima koji čuvaju duh srpske tradicije i običaja. Tu se može videti posuđe koje se koristilo na ovim prostorima u prohujalim vremenima.U kuhinji se pripremaju najukusnija stara jela iz ovog kraja, kačamak sa kajmakom, heljdopita, zeljanica, jela ispod sača, ovčija pršuta, domaći sir i kajmak, svadbarski kupus. Gostima je na raspolaganju i bogat izbor pića, domaće rakije od šljiva, dunja, jabuka, medovača i lincura.
Etno-selo GAJ gostima dočarava način življenja u Zlatiborskom okrugu, i pruža im mogućnost da osete sve čari prošlih vremena.
Okruženo četinarskom i listopadnom šumom, sa brojnim ukrasnim vrsama ptica, etno-selo predstavlja pravu oazu mira, pravo mesto za odmor duše i tela, te je idealno za one koji žele mir, a za one koji žele aktivan odmor, organizuju se dnevni izleti do obližnjih turističkih destinacija: Zlatara, Zlatibora, Zlatarskih jezera, Mokre gore, Višegrada i Andrić grada, bajkovitih meandra Uvca...
A na svega kilometar od etno-sela, nalaze se otvoreni i zatvoreni bazeni sa banjskom toplom vodom i spa program - za rekreaciju i uživanje.
U etno-selu GAJ veoma brinu i o najmlađim gostima. Za njih su obezbeđene ljuljaške i klackalice, pa mogu igrajući se da uživaju u prirodi.
I da ne zaboravimo: Etno-selo GAJ ima sopstveni parking za sve goste!
Banja kod Priboja na Limu: priča o zdravlju duža od 1.000 godina
Banja kod Priboja, bogata termomineralnim izvorima, okružena je planinama Starovlaške visije, što je čini i vazdušnim lečilištem. Temperatura banjske vode u termomineralnim izvorima je oko 37 °C. Koristi se kao pomoćno terapijsko sredstvo za kupanje i piće, kod svih oblika hroničnog zglobnog i vanzglobnog reumatizma, oboljenja perifernih nerava, kod svih oblika postraumatskih stanja, oboljenja kičmenog stuba, poremećaja periferne cirkulacije, ginekoloških oboljenja, kožnih oboljenja i bolesti organa za varenje.
Inače, Banja je naselje staro više od 1.000 godina, drevni manastir i staro lečiliste u jugozapadnoj Srbiji u oblasti Stari Vlah, odnosno, prema navodima iz knjige "Banja na Limu kod Priboja" Milutina Marjanovića, u tzv. "Xak Srbiji" - pravoj Srbiji. Ako je suditi prema arheološkim istraživanjima okoline samog naselja Banje (Jarmovca, Kratova, Rutoša, Radojine...), ovaj kraj je bio naseljen još u doba neolita. Teritorija oko Banje je svakako bila zanimljiva Ilirima i Keltima koji su je naseljavali.
Sama Banja, bila je stanište Rimljana i veoma popularna u vizantijsko doba. S obzirom na činjenicu da su Rimljani gradili svoje vojne i civilne centre na mestima bogatim toplom lekovitom vodom gde su pravili svoje čuvene "terme", nije teško zaključiti da je jedno od takvih mesta bila i Banja. O tome svedoči i jedan spomenik iz rimskog perioda pronađen na Banji, kao i blizina rudnika na Jarmovcu iz kog su Rimljani vadili rudu.
Prvi pisani pomen Banje (Bania), kao utvrđenog naselja, datira iz 1154. godine, iz karte sveta koju je arabljanski geograf Mohamed al Idrisi (Abu Abdullah Mohammed al-Sharif al-Idrisi) napravio za normanskog kralja Rodžera II. Po njemu to je "grad mali i utvrđen, pored reke Lima (Lina)".
Svoj zenit Banja je dostigla za vreme Nemanjića. U Studeničkom tipiku, pisanom od 1207. do 1215. godine, pominje se da je u biranju igumana studeničke lavre, od šest starešina manastira, jedan iz manastira sv. Nikole u Dabru, odnosno manastira u Banji. U ovom malom, ali očigledno značajnom mestu za Srbe, 1219-1220, sv. Sava je uspostavio centar Dabarske eparhije.
Izazov za turiste
Pošto se nalazi u delu Srbije koji je veoma bogat prirodnim lepotama i čije okruženje čine najpoznatije turističke destinacije, ova banja je pravi izazov za turiste i mesto koje svakako treba posetiti.
Povezana je asfaltnim regionalnim putem sa magistralom Beograd-Bar, a do Banje se može stići i prugom Beograd-Bar. Inače, Banja je od Beograda udaljena 286 km, od Zlatibora – 80, Višegrada – 40, Prijepolja – 30km.
Priredila: Danka Ružić
