Gradova-imenjaka Beograda ima širom sveta. Još je u XV veku turski putopisac Evlija Čelebija pisao da postoje četiri Beograda, po jedan u Srbiji, Rumuniji, Albaniji i Mađarskoj. „Beli gradovi“ se mogu naći i u Rusiji, Poljskoj, Hrvatskoj, SAD… Međutim, samo dva Beograda su bila sedišta kraljeva – glavni grad Srbije i Stoni Beograd u Mađarskoj.
Kraljevski grad
Stoni Beograd ili „Sekešfehervar“, kako ga zovu Mađari, nalazi se na 50ak kilometara od Budimpešte, nedaleko od jezera Balaton. Reč „stoni“ iz imena označava „presto“, jer su se u ovom gradu krunisali mađarski kraljevi, čak 43 njih, od čega je 15 kraljeva i sahranjeno u ovom gradu. Stoni Beograd je bio i prestonica Mađarske od XII veka, pa do 1543, kada su ga Turci osvojili. Iako odavno nije prestonica, Stoni Beograd je deveti najveći grad Mađarske i jedan od najrazvijenijih gradova u državi. On je ujedno i veliko ekonomsko, železničko i putno raskršće, a ponosi se i bogatim sportskim i kulturnim životom.
Stoni Beograd i Srbi
Od XV veka, u Stonom Beogradu počinju da se naseljavaju Srbi, kojima je ugarski kralj Matija Korvin dozvolio da se nastane u različitim delovima Mađarske u zamenu za njihovu vojnu službu. Do XVIII veka, oko 300 Srba je živelo u Stonom Beogradu, a 1772. godine, na mestu stare crkve, izgrađena je Jovandanjska crkva. Jovandanjska crkva se nalazi u Srpskoj četvrti, a sama crkva i četvrt su renovirane osamdesetih godina XX veka, za šta je Stoni Beograd dobio Evropsku nagradu za zaštitu spomenika. U poređenju s drugim crkvama u gradu, Jovandanjska crkva spolja izgleda skromno, ali zato njen barokni enterijer odlikuje raskoš. U Stonom Beogradu živela je, radila i umrla čuvena srpska slikarka Katarina Ivanović, koja je bila prva počasna članica Srpske akademije nauka i umetnosti.
Muzej na otvorenom Palotvarošu
Kvart Palotvaroš je nastao spajanjem dva stara naselja – četvrti Siget i Srpske četvrti. Srpska četvrt i dalje čuva atmosferu iz XVII i XVIII veka, kada su ovaj kraj naseljavali trgovci i zanatlije. Centar ove četvrti bila je Srpska ulica u kojoj se nalazi i Jovandanjska crkva, a nekada su tu bile i srpska škola, kao i kuće viđenijih srpskih porodica, ali i običnih seljaka i zanatlija. U svakodnevni život Srba u Stonom Beogradu moguće je zaviriti u Srpskoj ulici broj 11, gde se nalazi Kuća Danice Čikoš, koja je i dalje opremljena originalnim nameštajem iz XVIII veka. Cela oblast Palotvaroš danas predstavlja muzej na otvorenom.
Srpsko groblje – zaboravljeno blago Stonog Beograda
Blizu Ulice Palotai nalazi se gotovo zaboravljeno Srpsko groblje. Ovde su se ljudi sahranjivali od sredine XVII veka, kada je prostor groblja bio van grada. U pitanju je jedino groblje u ovom gradu na kom se neki od nadgrobnih spomenika smatraju istorijskim spomenicima. U centru Srpskog groblja nalazi se mala pravoslavna kapela posvećena Svetoj Katarini. Najinteresantniji spomenik je groteskna nadgrobna ploča sa skeletom koji drži kosu, a mnoge nadgrobne ploče ukrašene krstovima su i dalje dobro očuvane.
A member of Alco Group
