Da li ste znali da se ove godine navršava 230 godina od rođenja Vuka Karadžića? Ako tome dodamo podatak da se tokom cele 2017. obeležava i sedam vekova manastira Tronoše, i da se završna svečanost planira u subotu, 16. septembra u samom manastiru, te da se dan kasnije, 17. septembra, u Vukovom rodnom mestu održava završna svečanost manifestacije Vukov sabor - dovoljno je razloga za posetu lozničkom kraju!
Manastir podignut iz pepela
Vuk Stefanović Karadžić, reformator srpskog jezika, kao dečak je učio i jedno vreme boravio u manastiru Tronoša. Manastir se nalazi 17 km od Loznice, na putu za Valjevo i posvećen je Vavedenju Presvete Bogorodice. Po predanju, osnivanje manastira se vezuje za 1317. godinu, a zadužbina je kralja Dragutina i njegove žene Kataline.
Nakon Kosovske bitke (1389. godine), Turci su došli u manastir i srušili ga do temelja. Prvi put je obnovljen 1559. godine, što potvrđuju i ostaci fresaka naslikanih u to doba, da bi ponovo bio spaljen 1814. godine. Naredno obnavljanje manastira počinje 1834. godine, za vreme kneza Miloša Obrenovića, kada je pokriven limom i živopisan freskama na kojima su radili čuveni majstori tog vremena, a koje su do danas sačuvane. U to vreme dograđen je i kameni zvonik uz crkvu. Od nekadašnje manastirske riznice i biblioteke ostalo je malo toga.
Čuveni Tronoški rodoslov - najznačajniji književni spomenik iz druge polovine XVIII veka, nastao je upravo u ovom manastiru, kao istorijski spis o tragičnoj sudbini srpske države i njenih vladara, a danas se nalazi u Beču.
Manastirska crkva je oštećena tokom Drugog svetskog rata, da bi ponovo bila obnovljena 1961. godine kada manastirski kompleks poprima današnji izgled. Njega čine: crkva, novi konak sa prostranom trpezarijom, izložbeni prostor i Muzej ranog Vukovog školovanja.
Od 2001. godine manastir je ženski.
Običaj ratarske sveće
Za manastir Tronošu vezan je običaj „ratarske sveće", jedinstven u srpskoj crkvi. Sa početkom Vaskršnjeg posta, meštani šest okolnih sela prikupljaju čist pčelinji vosak od kojeg se na Veliku sredu izlivaju sveće, u narodu nazvane ratarske, težine preko 50 kg, a visine iznad 1,5 metar. One se na Veliki četvrtak u poslepodnevnim časovima prilažu manastiru i postavljaju pored oltara. Pale se nedeljom i praznicima tokom cele godine. Ostaci starih sveća rastapaju se i mešaju sa novim voskom, kako bi se kroz sveće preneo „duh" prošlih vremena.
Ispred manastira nalazi se kapela Svetog Pantelejmona sa česmom devet Jugovića. Izgrađena je od strane naroda Podrinja u čast Jug Bogdana i njegovih sinova koji su, po legendi, pred odlazak na Kosovski boj ovde prenoćili i napili se vode sa ovog izvora. Mnogo puta su ih kroz istoriju rušili, a sadašnja kapela sa česmom je podignuta 1968. godine.
Vukov sabor
Vukov sabor je najstarija i najmasovnija kulturna manifestacija u Srbiji posvećena najznačajnijem reformatoru srpskog jezika i pisma – Vuku Stefanoviću Karadžiću. Prvi Vukov sabor održan je 17. septembra 1933. godine, na dan svečanog otvaranja obnovljene spomen-kuće, i od tada ova manifestacija na najbolji način promoviše i razvija srpsku tradiciju i kulturu.
Prvi sabori imali su uglavnom lokalni značaj - svečanost se sastojala od saborske besede, čitanja poezije i guslarskih nadmetanja. Vremenom je Vukov sabor dobijao i na masovnosti i na bogatstvu sadržaja, pa je od seoskog sabora postao manifestacija od prvorazrednog kulturnog značaja.
Danas Vukov sabor traje nedelju dana i sastoji se iz dve povezane celine: predsaborskih dana i završne svečanosti. Predsaborski dani obuhvataju niz svečanosti u okviru kojih se izvode koncerti, pozorišne predstave, književne večeri i izložbe koje se održavaju u Loznici, Tršiću, manastiru Tronoši i Beogradu.
Završna svečanost Sabora održava se u Tršiću, svakog septembra u nedelju pred Malu gospojinu, kada „u Jadru nema ni jednog vašara“. Završna svečanost održava se od 1964. godine na saborištu – amfiteatru-pozornici na otvorenom. Posvećena je nekom jubileju ili značajnijoj ličnosti srpske istorije i kulture.
Organizatori sabora su Centar za kulturu „Vuk Karadžić“ iz Loznice i Programski savet Vukovih sabora. Pokrovitelji su grad Loznica i Ministarstvo kulture Republike Srbije.
Turistička organizacija grada Loznice u okviru predsaborskih dana i završne svečanosti organizuje niz aktivnosti povodom ove najveće kulturne manifestacije.
Vukov sabor je 2012. godine upisan u Nacionalni registar nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije.
A member of Alco Group
